Co to jest whiskey i skąd pochodzi?
Whiskey to jeden z najbardziej rozpoznawalnych trunków alkoholowych na świecie, symbol elegancji, tradycji i rzemiosła. Jej historia sięga setek lat wstecz, a korzenie tego trunku znajdziemy zarówno w Irlandii, jak i Szkocji. Nazwa „whiskey” pochodzi od irlandzkiego „uisce beatha”, co oznacza „woda życia”. Dziś rozróżniamy trzy główne typy whiskey: szkocką (Scotch), irlandzką (Irish whiskey) oraz amerykańską – czyli bourbon. Każda z nich wyróżnia się unikalnym smakiem, metodą produkcji, a także lokalnymi tradycjami.
Jak powstaje szkocka whiskey (Scotch)?
Szkocka whiskey, popularnie nazywana „Scotch”, jest produkowana wyłącznie w Szkocji, zgodnie z ściśle określonymi regułami prawnymi. Przede wszystkim musi być destylowana i dojrzewana w Szkocji przez co najmniej trzy lata w dębowych beczkach. Istnieją dwa główne typy Scotch: single malt i blended.
Szkocka whiskey produkowana jest głównie ze słodu jęczmiennego, a proces fermentacji i destylacji odbywa się zazwyczaj dwukrotnie. Co interesujące, w przypadku single maltów używa się tylko jednej destylarni. Woda, klimat i rodzaj torfu, a także beczki używane do leżakowania (często po sherry lub winie) mają ogromny wpływ na profil smakowy Scotch. Często wyczuwalne są nuty dymne, korzenne, a nawet morskie, zwłaszcza w whiskey pochodzącej z regionu Islay.
Czym różni się irlandzka whiskey?
Irlandzka whiskey jest zazwyczaj łagodniejsza i gładsza w smaku niż szkocka. W odróżnieniu od szkockiej, irlandzka whiskey tradycyjnie przechodzi przez trzykrotny proces destylacji, co wpływa na bardziej delikatny profil trunku. Produkowana jest z mieszanki zbóż, a do jej wytwarzania nie używa się torfu (choć istnieją wyjątki).
W Irlandii nacisk kładzie się na czystość smaku i lekkość, co przekłada się na nuty wanilii, owoców i karmelu. Whiskey ta dojrzewa w dębowych beczkach, najczęściej po bourbonie lub po winach, przez co najmniej trzy lata. Jednym z najbardziej rozpoznawalnych producentów irlandzkiej whiskey jest Jameson, który zdobył popularność na całym świecie jako tania, ale solidna whiskey do picia solo lub w drinkach.
Co to jest bourbon i jak się go produkuje?
Bourbon to typ amerykańskiej whiskey, którego korzenie sięgają XVIII wieku, kiedy to imigranci z Europy osiedlali się na terenach dzisiejszego stanu Kentucky. O tym, czy whiskey można nazwać bourbonem, decydują nie tylko składniki, ale również ścisłe przepisy produkcyjne.
Bourbon musi zawierać co najmniej 51% kukurydzy, a reszta może być mieszaniną żyta, pszenicy i jęczmienia. Destylowany jest do maksymalnie 80% alkoholu i dojrzewa w nowych, opalanych beczkach z białego dębu. Czas leżakowania to minimum dwa lata, ale większość wysokiej jakości bourbonów dojrzewa znacznie dłużej.
W smaku bourbon charakteryzuje się słodyczą, nutami karmelu, wanilii, miodu i przypalonych tostów. Ze względu na kukurydziany zacier oraz charakterystyczne beczki, jest bardziej miękki i „okrągły” niż europejskie odpowiedniki whiskey. Marki takie jak Jack Daniel’s, Maker’s Mark czy Woodford Reserve stały się ikonami amerykańskiego stylu życia.
Dlaczego szkocka whiskey smakuje inaczej niż bourbon?
Główna różnica w smaku wynika z użycia innych surowców, procesu destylacji oraz rodzaju beczek do dojrzewania. Szkocka whiskey dzięki użyciu torfu często posiada wyczuwalny dymny aromat – coś, czego praktycznie nie znajdziemy w bourbonie. Dodatkowo, whisky z Islay może nieprzyjemnie zaskoczyć nowicjusza silnym posmakiem jodu, soli i dymu.
Bourbon jest z kolei bardziej przystępny dla osób rozpoczynających przygodę z whiskey. Kukurydza nadaje mu łagodności i słodyczy, a nowe opalane beczki nadają charakterystyczny karmelowo-waniliowy smak. Szkocka bywa bardziej złożona i „surowa”, podczas gdy bourbon oferuje przyjemną słodycz i głęboki, „deserowy” charakter.
Czy whiskey i whisky to to samo?
Choć często używa się obu form zamiennie, różnica w pisowni ma swoje znaczenie i wskazuje na miejsce pochodzenia trunku. „Whiskey” z literką „e” pisze się w Irlandii oraz w Stanach Zjednoczonych. „Whisky” natomiast to forma używana w Szkocji, Kanadzie, Japonii i większości innych krajów produkujących ten alkohol. Choć to tylko literka „e”, dla miłośników trunku ma ona ogromne znaczenie symboliczne.
Jak wybrać odpowiednią whiskey dla siebie?
Wybór odpowiedniej whiskey zależy od wielu czynników – preferencji smakowych, przeznaczenia (czy będzie pita solo, czy w koktajlu), a także budżetu. Dla początkujących dobrym wyborem będzie łagodna irlandzka whiskey jak Jameson czy Bushmills. Jeśli ktoś szuka wyrazistych, dymnych doznań, warto sięgnąć po single malta z Islay, np. Laphroaiga.
Bourbon świetnie sprawdzi się jako baza do drinków, ale i solo zaskoczy swoją głębią smaków. Dla fanów słodyczy i waniliowych aromatów można polecić Elijah Craig, Buffalo Trace lub Makers Mark. Testowanie różnych wersji w małych butelkach typu taster pozwala odkryć własne preferencje bez znacznych wydatków.
Jak pić whiskey, aby w pełni docenić jej smak?
Wielu entuzjastów whiskey twierdzi, że najlepszym sposobem degustacji jest picie „czysto” – bez dodatków, w specjalnym kieliszku typu Glencairn, który kumuluje aromaty. W Polsce popularne jest też dodawanie lodu, co niektórym może pomóc w „otwarciu” smaku i złagodzeniu alkoholu.
Popularnym sposobem serwowania whiskey jest także dodanie kilku kropel wody – metoda ta pozwala na wydobycie głębszych nut smakowych, szczególnie w destylatach o wysokiej mocy. Bourbony często podaje się z dodatkiem lodu lub w drinkach takich jak klasyczne Old Fashioned, Whiskey Sour czy Manhattan.
Najpopularniejsze mity o whiskey
Wokół whiskey narosło wiele mitów i nieporozumień. Jednym z najczęstszych jest przekonanie, że im starsza whiskey, tym lepsza. Choć dojrzewanie dodaje głębi, długość leżakowania nie zawsze idzie w parze z jakością. Młodsze whiskey mogą być równie intensywne i ciekawe smakowo.
Innym mitem jest przekonanie, że tylko single malt to „prawdziwa” whiskey. Tymczasem blendy – czyli mieszanki różnych whiskey – również potrafią oferować niezwykłe wrażenia, a często są bardziej przystępne cenowo. Ważne, by podchodzić do trunku otwarcie i odkrywać nowe smaki bez uprzedzeń.
Marcin Fatyga – Redaktor MeskieSpojrzenie.plZ wykształcenia dziennikarz, z zamiłowania obserwator codzienności i entuzjasta męskiego stylu życia. Na łamach portalu MeskieSpojrzenie.pl pisze o tym, co inspiruje współczesnych facetów – od technologii i motoryzacji, przez styl i relacje, aż po samorozwój i podróże.
Ceni prostotę, autentyczność i celne puenty. Lubi rozkładać z pozoru błahe tematy na czynniki pierwsze i pokazywać, że w męskim spojrzeniu jest coś więcej niż stereotypy. Po godzinach czyta reportaże, testuje nowe gadżety i planuje kolejne wyjazdy w nieznane.
